Ministerie van Justitie en Veiligheid lanceert campagne tegen femicide: ‘Waar ben je?’

Elke 8 dagen wordt in Nederland een vrouw gedood. Vaak door haar partner of ex. In veel gevallen gaat er een langere periode van dwingende controle aan vooraf. In ons land worden naar schatting 200.000 mensen jaarlijks slachtoffer van dwingende controle. Vaak beseffen mensen uit de directe omgeving van het slachtoffer, en ook slachtoffers zelf, niet dat hiervan sprake is. Toch kunnen we signalen herkennen. Wie de signalen herkent, kan ingrijpen en femicide mogelijk voorkomen. Daarom start het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) vandaag de campagne ‘Waar ben je?’.

Waar ben je?

Wat start als een mooie liefde, kan veranderen in een onveilige relatie. Na een vaak snelle start met overmatige aandacht gaat de relatie stap voor stap over naar dwingende controle. De partner domineert, bedreigt en controleert het slachtoffer stelselmatig. Vaak zijn er signalen dat het niet goed gaat, zoals het negeren van gevoelens, chantage, manipulatie, het weghouden bij familie en vrienden of het dreigen met geweld. Maar ook kleine veranderingen bij het slachtoffer kunnen duiden op dwingende controle. Bijvoorbeeld afspraken op het laatste moment afzeggen, het plotseling stoppen met het dragen van make-up of altijd bereikbaar moeten zijn voor de (ex-)partner. Dwingende controle kan ook gepaard gaan met fysiek en seksueel geweld. Dit kan zo erg worden dat het eindigt in dodelijk geweld.

Herkennen signalen essentieel

Het herkennen van signalen is essentieel om een vuist te maken tegen femicide. Staatssecretaris Rutte van Justitie en Veiligheid: “Nabestaanden zeggen vaak: ‘Had ik het maar gezien. Had ik de signalen maar herkend’. Signalen die voorafgaan aan femicide worden vaak niet opgemerkt door vrienden, familie, collega’s of andere mensen in de omgeving. Terwijl femicide één van de meest voorspelbare vormen van moord is. Daarom starten we een campagne die mensen helpt om de signalen en zogenoemde rode vlaggen te herkennen. We roepen iedereen op: maak jij je zorgen of herken je signalen? Check je gevoel. Vraag om hulp en advies, ook als je twijfelt.”

“Als iemand de signalen had herkend, had mijn zus misschien nog geleefd”

Gea Godwaldt werd in 2020 gedood door haar man toen ze aangaf te willen scheiden. Haar zus Barbara vertelt waarom het herkennen van de signalen van dwingende controle zo belangrijk is: “Ik zag van dichtbij hoe zogenaamd liefdevolle aandacht stap voor stap veranderde in angst en controle. De relatie leek in het begin heel leuk en romantisch. En net als bij de meeste relaties met dwingende controle ging het snel, zodat ze vlot samenwoonden.”

“Tegelijkertijd werden haar keuzes langzaam beperkt. Het gebeurde steeds vaker dat Gea een afspraak op het laatste moment afzegde. Of dat ze tijdens een ruzie in de auto niet kon ontsnappen. Ook deed haar man aan gaslighting: hij liet Gea denken dat haar gedachten en gevoelens niet klopten, zodat ze aan zichzelf ging twijfelen. Pas na haar dood besef ik hoe duidelijk de signalen waren. Dat wil ik iedereen meegeven. Herken je signalen van dwingende controle of geweld? Neem contact op met Veilig Thuis voor advies of hulp. In actie komen kan letterlijk het verschil zijn tussen leven en dood.”

Wat de overheid nog meer doet

Slachtoffers van huiselijk geweld en kindermishandeling moeten altijd kunnen rekenen op bescherming en steun. Zij verdienen hulp op het juiste moment, zodat zij de kans krijgen een veilig leven op te bouwen. Naast deze publiekscampagne werkt de overheid ook aan het vergroten van kennis van professionals over dwingende controle en het verbeteren van de strafrechtelijke aanpak van psychisch geweld. Met onder andere de politie, het Openbaar Ministerie en Veilig Thuis werken we aan betere dossiervorming, zodat signalen en gedragspatronen die duiden op dwingende controle beter in het strafrechtdossier terechtkomen en gebruikt kunnen worden in een strafzaak. Ook bereidt het ministerie van Justitie en Veiligheid een wetsvoorstel voor om psychisch geweld, met een focus op dwingende controle, strafbaar te stellen.

Daarnaast investeert het kabinet in bredere versterking van de bescherming van slachtoffers van huiselijk geweld en kindermishandeling: er komen extra gespecialiseerde officieren van justitie en politieagenten krijgen betere trainingen. We brengen veiligheid nadrukkelijker in beeld bij gezags- en omgangszaken, verbeteren de inzet van het tijdelijk huisverbod en onderzoeken samen met gemeenten hoe we het slachtofferdevice breder kunnen inzetten. Dit is een apparaatje dat de afstand tussen het slachtoffer en de verdachte/veroordeelde signaleert en is verbonden met de meldkamer van de reclassering. Met deze stappen zetten we de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling verder door: voor meer veiligheid, betere bescherming en sneller handelen.

Kabinet wil ontsnappen uit gevangenis en saboteren enkelband strafbaar maken

Staatssecretaris Rutte van Justitie en Veiligheid wil een einde maken aan de straffeloosheid van het ontsnappen uit de gevangenis en het saboteren van een enkelband. De ministerraad heeft ingestemd met het in consultatie brengen van een wetsvoorstel dat dit strafbaar stelt. Daarmee wordt voorkomen dat daders die bewust hun straf ontlopen of elektronisch toezicht saboteren, zonder consequenties wegkomen.

Staatssecretaris Rutte: “Het kan niet zo zijn dat iemand die zelf besluit zijn straf te ontlopen of zijn enkelband saboteert, daar zonder strafrechtelijke consequenties mee wegkomt. Met dit wetsvoorstel trekken we een harde grens: straffen moeten worden uitgezeten en toezicht mag niet vrijblijvend zijn.”

Het wetsvoorstel voorziet in strafbaarstelling van zelfbevrijding voor iedereen die vastzit op grond van een vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende maatregel. Daarbij geldt voor gedetineerden die een gevangenisstraf uitzitten dat zij ook strafbaar zijn als zij ontsnappen tijdens verlof of te laat terugkeren van verlof. Indien de gedetineerde zich binnen 48 uur na ontsnapping tijdens verlof vrijwillig meldt, is geen vervolging mogelijk. Zo wordt de gedetineerde binnen redelijke grenzen de mogelijkheid geboden om de door hem gemaakte fout uit eigen beweging te herstellen. Daarnaast wordt in het Wetboek van Strafrecht een strafbaarstelling opgenomen voor het onttrekken aan elektronisch toezicht. Het gaat om situaties waarin iemand de enkelband saboteert of leeg laat lopen.

Consultatie

Het wetsvoorstel gaat nu eerst voor advies in consultatie: burgers, organisaties in de strafrechtketen en deskundigen krijgen de gelegenheid te reageren. De reacties worden gebruikt om het wetsvoorstel verder te verbeteren, voordat het aan de Raad van State voor advies wordt voorgelegd en vervolgens aan de Tweede Kamer wordt aangeboden.

VWS maakt geld vrij voor jeugdzorg, zorgakkoorden, gehandicaptenzorg en de vrouwenopvang

De begroting van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) over het jaar 2026 staat in het teken van plannen om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. Gemeenten worden gecompenseerd voor de jeugdzorgtekorten en het kabinet maakt geld vrij voor plannen uit de twee zorgakkoorden die afgelopen jaar gesloten zijn. Ook investeert het kabinet in de gehandicaptenzorg en de vrouwenopvang. In totaal trekt het kabinet € 114,1 miljard uit voor de zorg in 2026.

Kabinet compenseert gemeenten voor jeugdzorgtekorten

Bovenop de € 3 miljard die in de Voorjaarsnota is vrijgemaakt ontvangen gemeenten dit jaar € 728 miljoen extra die ze kunnen inzetten voor het uitvoeren van de plannen uit de Hervormingsagenda Jeugd. Dit houdt in: meer inzet op gezondheid en preventie rondom het kind en het gezin. Met deze € 728 miljoen compenseert het kabinet gemeenten voor de zogenoemde jeugdzorgtekorten 2023 en 2024. Met dit geld kunnen gemeenten de sociale basis en stevige lokale teams versterken die ervoor zorgen dat kinderen waar nodig betere hulp en ondersteuning krijgen. En er daardoor minder jeugdzorg nodig is. Met deze compensatie volgt het kabinet het advies op van de deskundigencommissie (Van Ark) die zich richt op de uitvoering van de afspraken uit de Hervormingsagenda Jeugd.

Van zorg naar preventie

Met het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) investeert het kabinet structureel bijna € 70 miljoen in medische preventie (bijvoorbeeld vaccinaties en bevolkingsonderzoeken). In 2027 en 2028 wordt er € 400 miljoen uitgetrokken om voorzieningen en de samenwerking tussen de zorg en het sociaal domein (zoals gemeenten en sociaal werkers) te verbeteren.

Extra geld voor vrouwenopvang

De vrouwenopvang is een belangrijke voorziening in de aanpak van huiselijk geweld en geweld tegen vrouwen. Op dit moment staat de capaciteit van de vrouwenopvang onder druk. Het is belangrijk dat tekorten worden aangepakt. Daarom stelt VWS structureel € 12 miljoen beschikbaar voor extra opvangplaatsen per 2026. Over de nadere afspraken en verdeling van dit geld vindt nog afstemming plaats tussen het kabinet en gemeenten.

Meer geld beschikbaar voor gehandicaptenzorg

Mensen met een beperking moeten kunnen rekenen op zorg van goede kwaliteit. Om deze reden wordt regelmatig gekeken of de tarieven voor de gehandicaptenzorg nog toereikend zijn voor het leveren van goede zorg. Er wordt € 112 miljoen vrijgemaakt om de tarieven in de Wet langdurige zorg (Wlz) voor de gehandicaptenzorg voor 2026 te verhogen. Ook is er € 140 miljoen beschikbaar om de tarieven voor huisvesting te verhogen. Daarmee kunnen aanbieders hun woningen verduurzamen. Voor een aantal specifieke doelgroepen met een complexe zorgvraag (waaronder mensen met niet-aangeboren hersenletsel) is € 11 miljoen beschikbaar gesteld. Daarmee kan voor hen een passend zorgaanbod geregeld worden. In totaal komt er voor de gehandicaptenzorg € 263 miljoen bij.

Zorguitgaven, premie en zorgtoeslag

De totale zorguitgaven (€ 114,1 miljard) stijgen in 2026 met zes procent ten opzichte van 2025. Deze toename komt voor een groot deel door de stijging van lonen en prijzen. Met goede salarissen blijft de sector aantrekkelijk voor zorgpersoneel.

Met de stijging van de totale zorguitgaven gaat de zorgpremie omhoog. Voor 2026 verwacht VWS een stijging van de zorgpremie met € 3 per maand. Daarmee komt de gemiddelde zorgpremie uit op € 159 per maand. De verwachte zorgpremie stijgt in 2026 eenmalig minder hard. Dit komt doordat er meer geld is overgebleven in het zorgverzekeringsfonds van de overheid. Uiterlijk 12 november maken zorgverzekeraars hun nieuwe zorgpremies bekend. De zorgtoeslag blijft nagenoeg gelijk.

Prinsjesdag 2025: investeren in weerbaarheid, gevangenissen en toegang tot het recht

Ook in 2026 blijft het ministerie van Justitie en Veiligheid zich inzetten voor een veilige en weerbare samenleving. Mensen moeten kunnen rekenen op een overheid die hen beschermt tegen onrecht en onveiligheid. Er wordt structureel geïnvesteerd in Nederland veilig en rechtvaardig houden. Daarnaast investeert het ministerie van Justitie en Veiligheid extra in de veiligheid en weerbaarheid van de samenleving, het terugdringen van het capaciteitstekort binnen het (jeugd)strafrecht en de toegang tot het recht.

Investeren in veiligheid en weerbaarheid

Onze nationale veiligheid staat onder druk. Dreigingen zijn urgenter en complexer dan ooit. Vanwege de ontwikkelingen in binnen- en buitenland en militaire dreigingen tegen de nationale veiligheid, is er vanaf 2027 voor weerbaarheid een bedrag beschikbaar oplopend naar € 70 miljoen structureel vanaf 2030. Het kabinet wil dat de weerbaarheid van overheden, bedrijven en burgers omhoog gaat, zodat onze samenleving ook bij uitzonderlijke situaties kan blijven functioneren. Voor 2026 is er aanvullend al € 25 miljoen vrijgemaakt omdat weerbaarheid niet wacht tot 2027. Hierbij komt de focus op regionale en lokale weerbaarheid en wordt er eerst gekeken naar de noodsteunpunten en de publiekscampagne Denk Vooruit.

Huisvesting gevangeniswezen

Zonder maatregelen nemen de bestaande tekorten in het gevangeniswezen toe. Daarom is er voor de huisvestingsproblematiek bij de Dienst Justitiële inrichten (DJI) vanaf 2028 € 35 miljoen vrijgemaakt. Vanaf 2031 is dit structureel € 50 miljoen. Dit is onder andere bestemd voor de opening van de Justitiële Jeugdinrichting (JJI) in Harreveld (Oost Gelre). De verwachting is dat deze inrichting in 2027 gefaseerd in gebruik genomen kan worden. In totaal zullen er 70 plaatsen beschikbaar komen. Jongeren die nu door capaciteitstekorten noodgedwongen in een reguliere gevangenis zitten, kunnen straks terecht in een JJI. Op deze manier komen er ook weer cellen vrij voor andere veroordeelden.       

Investeren in sociale advocatuur en rechtspraak

Iedereen die in de knel dreigt te komen door een juridisch probleem, heeft recht op rechtsbijstand. Ook als zij dit niet kunnen betalen of de weg naar de rechter minder goed weten te vinden. Voor deze mensen zijn sociaal advocaten een belangrijke toegang tot het recht. Deze beroepsgroep staat onder druk door vergrijzing en uitstroom. Daarom wordt vanaf 2027 structureel € 30 miljoen extra geïnvesteerd om de sociale advocatuur te versterken. Al in 2026 wordt € 15 miljoen ingezet om puntenaantallen aan te passen die sociaal advocaten voor zaken krijgen. Ook de toeslagen en het basistarief per punt worden verhoogd, evenals de reiskostenvergoeding voor mediators. Naast investeringen in de sociale advocatuur wordt € 50 miljoen extra geïnvesteerd in de rechtspraak. Dit geld gaat onder andere naar familie- en jeugdrecht: meer zittingstijd voor familie- en jeugdzaken, het standaard horen van kinderen vanaf 8 jaar, de inzet van pedagogisch medewerkers en het onderbrengen van opeenvolgende zaken van een gezin bij dezelfde jeugdrechter.

JeugdzorgPlus locatie in Harreveld opnieuw Justitiële Jeugdinrichting

Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft besloten de JeugdzorgPlus-locatie in Harreveld (gemeente Oost Gelre) opnieuw in gebruik te nemen als Justitiële Jeugdinrichting (JJI). Daarmee komt naar verwachting over 18 tot 24 maanden gefaseerd extra capaciteit beschikbaar voor de plaatsing en begeleiding van jongeren die onder het jeugdstrafrecht vallen. Dit is onder andere afhankelijk van de voortgang van de verbouwing en werving van personeel.

De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) gaat de komende periode aan de slag om de locatie geschikt te maken voor gebruik als JJI.

Minister van Justitie en Veiligheid, David van Weel: “Met de nieuwe locatie komen zo’n 70 plaatsen beschikbaar. Daarmee kan het tekort aan JJI-plekken grotendeels worden opgelost. Jongvolwassenen die nu noodgedwongen in een reguliere gevangenis zitten kunnen straks weer terecht in een JJI. Daarmee krijgen we ook weer cellen vrij voor andere veroordeelden.”

De locatie in Harreveld is eerder al in gebruik geweest als JJI en leent zich daarom goed voor deze bestemming, mede omdat er onderwijsvoorzieningen op het terrein aanwezig zijn. Het besluit geeft bovendien de mogelijkheid om personeel in de overgang van gesloten jeugdhulp naar JJI te behouden.

Naast de inzet als JJI wordt nog onderzocht of een deel van de locatie kan worden bestemd tot landelijke topklinische behandelvoorziening voor jeugdhulp in strafrechtelijk kader. De uitkomst van die verkenning wordt binnenkort bekendgemaakt.

Kabinet gaat online kinderrechten beter beschermen

Kinderen leren, ontspannen en maken vrienden online. Dat is positief, maar er zijn ook risico’s: zoals cyberpesten, gewelddadige beelden en gezondheidsproblemen door te veel schermtijd. Daarom presenteert staatssecretaris van Marum vandaag de Strategie Kinderrechten Online en 3 onderzoeken naar TikTok, Instagram en Snapchat op het gebied van kinderrechten. De strategie richt zich onder meer op het verbeteren van Europese wetgeving en handhaving, het ondersteunen van ouders en het vergroten van de digitale weerbaarheid van kinderen.

Staatssecretaris Eddie van Marum: “In het dagelijks leven weten we vaak precies waar onze kinderen spelen en met wie. Maar online raakt een kind al snel uit beeld. Hierdoor is niet altijd duidelijk wat kinderen online tegenkomen en welke risico’s ze lopen. Met de Strategie Kinderrechten Online zetten we, samen met andere ministeries en maatschappelijke organisaties, concrete stappen om die risico’s beter in kaart te brengen en aan te pakken. We beschermen kinderen tegen schadelijke algoritmes, gewelddadige beelden en te veel schermtijd, zonder de leuke en leerzame kanten van de digitale wereld weg te nemen.”

Verbeteren en handhaven van Europese wetgeving

Verschillende wetten zien erop toe dat kinderen online beschermd worden. Het kabinet kijkt steeds of de huidige wetten kinderen voldoende beschermen of dat er extra actie nodig is. Dat is nu niet zo, daarom is extra actie nodig. Nederland pleit in Europees verband voor handhaving van de Digital Service Act (DSA) en het nemen van maatregelen tegen verslavende en polariserende ontwerptechnieken. Ook wil het kabinet de game industrie reguleren door een verbod te stellen op aankopen binnen een spel waarvan de uitkomst onbekend is (lootbox), betalen-om-te-winnen-mechanismen en het gebruik van digitale munten. Daarnaast wordt gekeken hoe leeftijdsverificatie – voor bijvoorbeeld online gokken – veilig, inclusief, privacyvriendelijk en praktisch kan worden doorgevoerd.

Smartphonegebruik en digitale weerbaarheid

Ouders worstelen met het smartphonegebruik van hun kinderen. Daarom lanceert staatssecretaris van Marum 8 september de publiekscampagne ‘Blijf in Beeld’. Deze campagne helpt ouders van kinderen tussen de 7 en 12 jaar in gesprek te gaan over hun smartphonegebruik, en onderling goede afspraken te maken.

Om kinderen digitaal weerbaar te maken, moeten digitale vaardigheden een vaste plek krijgen op school. Kinderen horen te leren hoe technologie werkt, hoe ze zich online kunnen beschermen en hoe ze nepnieuws kunnen herkennen. Scholen, overheden, bibliotheken en bedrijven werken hierbij samen. Zo helpen we kinderen stap voor stap om veilig en bewust op te groeien in een digitaliserende wereld.

Onderzoek naar Snapchat, TikTok en Instagram

Uit 3 onderzoeken – zogenoemde Kinderrechten Impact Assessments (KIA’s) – blijkt dat sociale media zoals TikTok, Instagram en Snapchat voor kinderen zowel goede als slechte kanten hebben. De platforms werkten niet mee aan het onderzoek, waardoor alleen openbare bronnen zijn gebruikt, zoals eerdere studies en publieke gegevens.

De KIA’s laten zien dat kinderen – ondanks maatregelen van de platforms zelf – worden blootgesteld aan gewelddadige en schadelijke beelden, reclame en online misbruik. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat dit een negatieve invloed kan hebben op kinderen. Omdat de bedrijven geen eigen data deelden, is niet precies bekend hoe groot de risico’s per platform zijn. Een belangrijke conclusie van de KIAs is dan ook dat bedrijven transparanter moeten worden over de risico’s van hun digitale dienst voor kinderen. Staatssecretaris van Marum zal zich hier hard voor maken in Europa.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wil de komende tijd meer KIA’s uitvoeren, ook voor gameplatforms en streamingdiensten. Daarnaast blijft het ministerie in gesprek met de bedrijven achter TikTok, Instagram en Snapchat en onderzoekt het samen met andere Europese landen hoe platforms verplicht transparanter kunnen worden over hun werking en risico’s.

Publiekscampagne ‘Vreemd of Verdacht?’ weer van start

Vanaf maandag 1 september 2025 ging de tweede fase van de publiekscampagne ‘Vreemd of Verdacht?’ van start. De campagne roept mensen op om alert te zijn op signalen van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit – misdaad die zich vaak ongemerkt afspeelt, maar grote gevolgen heeft voor onze veiligheid en samenleving. Veel mensen herkennen vreemde situaties, maar maken niet altijd de koppeling met criminaliteit. De campagne helpt burgers na te denken: is dit vreemd, of is het verdacht? En belangrijker: wat kun je zelf doen om je buurt veilig te houden?

Onderzoek wijst uit dat de bewustwording rond ondermijnende criminaliteit nog altijd laag is. Bovendien zijn mensen vaak terughoudend om actie te ondernemen of melding te doen tenzij de situatie direct hun eigen veiligheid raakt. Deze aarzeling maakt het moeilijk om criminaliteit effectief te bestrijden.

Resultaten eerste fase

De eerste fase van de campagne had merkbaar effect. Tijdens die periode ontving Meld Misdaad Anoniem 526 meldingen van mogelijk ondermijnende activiteiten – een forse stijging ten opzichte van 120 meldingen in dezelfde periode een jaar eerder. Het totaal aantal meldingen steeg met 29%. Ook blijkt dat mensen na het zien van de campagne sneller situaties als verdacht herkennen en durven melden of op een andere manier actie ondernemen.

Om dit bewustzijn verder te vergroten, zijn vanaf september opnieuw tv-commercials en online video’s te zien. In de tweede fase van de campagne is er extra aandacht voor jongeren die door criminelen worden geronseld voor criminele klussen. De campagne wijst mensen op herkenbare signalen én geeft handelingsperspectieven: wat kun je doen als je iets ziet wat niet klopt? 

Communicatie zware criminelen in gevangenis per 1 november 2025 verder beperkt

Vanaf 1 november 2025 gelden strengere regels voor de communicatie van zware criminelen in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught en op de Afdelingen Intensief Toezicht (AIT) in andere gevangenissen. Het kabinet wil hiermee voorkomen dat gedetineerden vanuit hun cel criminele activiteiten voortzetten. De nieuwe regels zijn eerder vastgelegd in de wijziging van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw). Vandaag stemde de ministerraad in met de wijziging van de Penitentiaire maatregel, die onderdeel is van de Pbw. Daardoor kunnen de strengere regels uitgevoerd gaan worden.

Visueel toezicht

Op fysieke gesprekken tussen EBI- en AIT-gedetineerden en hun advocaat wordt vanaf 1 november aanstaande visueel toezicht toegepast. Ook wordt het aantal advocaten waarmee een gedetineerde vertrouwelijk contact mag hebben, beperkt tot twee.

Bellen en bezoek

In het aangenomen wetsvoorstel zijn regels gesteld voor de contactmomenten van EBI- en AIT-gedetineerden. Vóór de wetswijziging mochten gedetineerden in de EBI één of twee keer per week tien minuten bellen en één of twee uur per week bezoek ontvangen. De wetswijziging brengt daar verandering in. Voor alle gedetineerden in de EBI geldt per 1 november dat zij één keer per week tien minuten mogen bellen. Daarnaast mogen zij één uur per week bezoek ontvangen. 

Ook voor AIT-gedetineerden verandert het een en ander. Vóór de wetswijziging mochten AIT-gedetineerden maximaal zeven keer per week tien minuten bellen. Met de wetswijziging is dit teruggebracht naar drie keer tien minuten per week. Daarnaast mogen  AIT‑gedetineerden één keer per week één uur bezoek ontvangen.

Met de wetswijziging is ook geregeld dat EBI- en AIT-gedetineerden alleen nog mogen bellen naar personen – met uitzondering van advocaten – die zich op dat moment hebben gemeld en geïdentificeerd bij een door de minister aangewezen locatie.

Vierogenprincipe

Om de veiligheid te waarborgen is in de Penitentiaire maatregel vastgelegd dat medische behandelingen en geestelijke verzorging altijd plaatsvinden in aanwezigheid van twee hulpverleners. Dit vierogenprincipe geldt ook voor andere beroepsgroepen die contact hebben met gedetineerden in de EBI of AIT, zoals reclasseringswerkers of leden van de commissie van toezicht.

Bevelsbevoegdheid

Met de strengere regels kan de minister van Justitie en Veiligheid de communicatiemogelijkheden op individueel niveau tijdelijk verder beperken als er aanwijzingen zijn voor intimidatie, levensbedreigende activiteiten of gevaar voor de openbare orde.

Meer bevoegdheden gemeenten voor terugdringen leegstand

Gemeenten krijgen door aanpassingen van de Leegstandwet meer mogelijkheden om leegstand aan te pakken. Zo kunnen gemeenten eigenaren gaan verplichten dat een pand weer bewoond of in gebruik moet zijn. Doel is om de woningvoorraad zo goed mogelijk te benutten en leegstand zoveel mogelijk te beperken. De aanpassingen gaan in internetconsultatie, waarbij iedereen op de plannen kan reageren. Dat kan tot en met 9 september. Minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening stuurt het voorstel vervolgens naar de Raad van State voor advies. Daarna volgt een voorstel aan de Tweede Kamer.

Voorgestelde wetswijziging

Door de voorgestelde wetswijziging krijgen gemeenten effectievere bevoegdheden om leegstand tegen te gaan. Zo mag de gemeente een woonruimte betreden bij het vermoeden van langdurige leegstand. Daarnaast kan het college een collectieve vergunning afgeven voor tijdelijke verhuur. Dit geldt alleen voor woonruimtes in een gebouw en bij sloop en (ver)nieuwbouw. Een collectieve vergunning bundelt meerdere verhuurvergunningen in 1 aanvraag. Dat is efficiënter en zorgt voor minder administratieve lasten. Ook mag de gemeente straks het energieverbruik van een pand opvragen bij de netbeheerder om te controleren of het pand leegstaat. Dit komt efficiënte handhaving ten goede.

Aanpassing regels tijdelijke verhuur koopwoningen

Er komen strengere regels voor de tijdelijke verhuur van woningen die te koop staan. Vanwege de krappe woningmarkt en om misbruik te voorkomen, mogen eigenaren een te koop staand huis nu maximaal 2 jaar tijdelijk verhuren in plaats van 5 jaar.  Voor de verhuur van deze panden gaat het Woningwaarderingsstelsel (WWS) weer gelden. Ook moet de eigenaar kunnen aantonen dat de langdurig leegstaande woning niet verkocht kan worden.

Gemeentelijke voordracht

Tot slot wordt de gemeentelijke voordracht van huurders voor een leegstaand pand vervangen door een verplichte termijn waarbinnen een pand weer in gebruik moet zijn. Het is aan de eigenaar om binnen deze termijn een bewoner of gebruiker te vinden.

Nieuwe wet maakt afpakken crimineel geld makkelijker

Het wetsvoorstel ter implementatie van de Europese confiscatierichtlijn is in consultatie gegaan. Dit voorstel maakt het mogelijk om waardevolle spullen en vermogen met een criminele herkomst sneller en effectiever af te pakken. Dit kan nu alleen na een veroordeling van een verdachte, maar dit wordt ook mogelijk zonder dat een verdachte is veroordeeld voor een misdrijf of zonder dat een verdachte in beeld is. Deze vorm van afpakken heet ook wel non conviction based confiscation of NCBC. Daarnaast zorgt de richtlijn ervoor dat we beter grensoverschrijdend kunnen samenwerken om crimineel vermogen op te sporen en af te pakken.

In 2024 zijn er in Europees verband afspraken gemaakt over het effectiever afpakken van crimineel vermogen. Om aan deze afspraken te kunnen voldoen, wordt de wet in Nederland nu ook aangepast. Met eenzelfde strafrechtelijke procedure binnen Europa kan bovendien beter met andere EU-lidstaten worden samengewerkt. Daarnaast gaan de nationale bureaus voor de ontneming van vermogens van de lidstaten nauwer samenwerken en kunnen inbeslaggenomen voorwerpen straks in meer gevallen worden verkocht voordat een strafzaak is afgelopen. Dat beperkt opslagruimte en opslagkosten.

Criminele verdienmodel raken

Minister van Justitie en Veiligheid David van Weel: ‘Het afpakken van crimineel vermogen is essentieel tegen het criminele verdienmodel. Zo raken we criminelen het hardst en voorkomen we dat ze geld kunnen investeren in hun criminele activiteiten. Met dit nieuwe wetsvoorstel kunnen goederen en geld ook zonder voorafgaande veroordeling worden afgepakt als de criminele herkomst is aangetoond. De kracht van de nieuwe methode schuilt in het omdraaien van de huidige werkwijze: niet de persoon, maar het crimineel verdiende geld en goederen staan voortaan centraal. Hierdoor kan dat veel effectiever worden afgepakt. Wat hierbij echt verschil kan gaan maken is dat de bal meer bij de belanghebbenden komt te liggen. Als het Openbaar Ministerie aannemelijk heeft gemaakt dat het voorwerp van misdrijf afkomstig is, zal de belanghebbende een goede en onderbouwde verklaring moeten geven over de herkomst om te voorkomen dat hij het kwijtraakt.’

Grote som verborgen geld

Een voorbeeld is als er een grote som geld in een kruipruimte van een woning wordt aangetroffen, waarbij het vermoeden bestaat dat dit een criminele herkomst heeft. Of geld dat is verdiend door cybercrime of andere vormen van online criminaliteit. Bij deze vormen van criminaliteit zijn de personen die hierachter schuilgaan vaak anoniem. Het criminele vermogen kan vaak wel worden gevolgd en is herleidbaar tot een strafbaar feit, maar omdat er geen concrete verdachte is, kan er geen vervolging worden ingesteld. Met dit wetsvoorstel kan er nu voor worden gezorgd dat het geld wel wordt afgepakt en uit het criminele circuit verdwijnt.

Verruimen mogelijkheden

Het voornemen voor het verruimen van de mogelijkheden om crimineel vermogen af te pakken door implementatie van de confiscatierichtlijn is aangekondigd in het regeerprogramma.