Het regime in de Extra Beveiligde Inrichting in Vught moet strenger voor die gedetineerden die er vanwege levensbedreigend voortgezet crimineel handelen of zware georganiseerde misdaad zitten. Dat schrijft minister Weerwind voor Rechtsbescherming, mede namens minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid, in een brief aan de Tweede Kamer. Met de nieuwe regels wil de minister voorkomen dat gedetineerden in de EBI hun contacten met de buitenwereld misbruiken om crimineel te handelen.

Frank van Summeren, adviseur bij RONT Management Consultants en hoofddocent op de jaaropleiding integrale aanpak ondermijning van SBO.

Aanscherping EBI-regels

Recente ontwikkelingen laten zien dat het huidige wet- en regelgevend kader tekort schiet. Na aanpassing van de regelgeving mogen gedetineerden die op de zogenaamde C- en D-gronden in de EBI geplaatst zijn nog maar één keer per week 10 minuten bellen met iemand die zich fysiek op een door DJI aangewezen locatie bevindt, en één keer per week maximaal één bezoeker ontvangen. Voorheen mochten deze gedetineerden drie keer per week 10 minuten bellen en 3 bezoekers per week ontvangen. De aangepaste regelgeving wordt zo snel mogelijk ingevoerd

Minister Weerwind: “Met de nieuwe regels wordt het opleggen van beperkingen voortaan mijn verantwoordelijkheid. Hiermee wil ik voorkomen dat gevangenismedewerkers een doelwit worden van criminelen die druk uitoefenen om opgelegde beperkingen op te heffen. In de strijd tegen internationale georganiseerde criminaliteit zet het kabinet alles op alles om de mannen en vrouwen te beschermen die dagelijks voor onze democratische rechtsstaat en veiligheid werken.”

Minister Yeşilgöz-Zegerius: “Mensen moeten er op kunnen vertrouwen dat criminelen die we opsluiten niet langer een gevaar vormen voor de samenleving. De professionals in de strafrecht- en executieketen werken daar dagelijks aan. Als zij tegen de grenzen van wetten en regels oplopen, is het onze taak die wetten zo in te richten dat we criminelen altijd een stap voor kunnen zijn.”

Visueel toezicht EBI-gedetineerde en advocaat

Minister Weerwind bereidt ook met spoed een aanpassing van de Penitentiaire Beginselenwet voor om voor een kleine groep gedetineerden nog verdere beperkingen te kunnen opleggen. Zo kunnen bijvoorbeeld bepaalde communicatiemogelijkheden of contacten op basis van zeer ernstige risico’s voor de veiligheid van de samenleving helemaal verboden worden. Hierin wordt ook de mogelijkheid van visueel toezicht op gesprekken tussen die specifieke groep gedetineerden en hun advocaat geïntroduceerd. Naar verwachting wordt het wetsvoorstel in het eerste kwartaal van 2023 ingediend bij de Tweede Kamer.

Stevig juridisch instrumentarium

Op initiatief van minister Weerwind wordt begin 2023 een Europese conferentie georganiseerd over voortgezet crimineel handelen tijdens detentie. Het doel is een internationale uitwisseling van kennis en ervaring op alle mogelijke maatregelen. Verder wordt in de eerste helft van 2023 het aangekondigde WODC-onderzoek naar het Italiaanse 41bis-regime opgeleverd. Met alle informatie wordt het wetgevend kader dat we nodig hebben om criminelen een stap voor te blijven verder uitgewerkt.

Het kabinet zet extra stappen om witwassen te voorkomen. Zo wordt het toezicht op niet-financiële instellingen zoals cryptoaanbieders, notarissen en advocaten verbeterd. Tegelijkertijd biedt het kabinet ruimte om ongewenste gevolgen van de strenge regelgeving tegen te gaan. Zo wordt het openen van een bankrekening voor mensen die in sectoren werken met een hoog witwas-risico, zoals sekswerkers en autohandelaren, beter geborgd.

Frank van Summeren, adviseur bij RONT Management Consultants en hoofddocent op de jaaropleiding integrale aanpak ondermijning van SBO.

Dit schrijven de ministers Kaag van Financiën en minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid in de nieuwe beleidsvisie aanpak witwassen die ze aan de Eerste en Tweede Kamer sturen. De aanpak van witwassen staat bij dit kabinet hoog op de prioriteitenlijst. Uit diverse (inter)nationale onderzoeken blijkt dat de basis goed op orde is in de aanpak van witwassen. Wel is op een aantal terreinen verbetering noodzakelijk. Het kabinet gaat daar mee aan de slag, samen met publieke en private partijen.

Streng waar nodig

Criminelen die grote sommen geld willen witwassen doen dit op slinkse manieren en via schimmige constructies. Het is belangrijk om dit te voorkomen. De ministers van Financiën en van Justitie en Veiligheid hebben via regelgeving financiële instellingen en bepaalde niet-financiële instellingen, zoals cryptoaanbieders, notarissen en advocaten, verplicht te zorgen voor een schoon financieel systeem. Een van de internationaal erkende uitgangspunten bij de aanpak van witwassen is dat bedrijven in het financieel-economische verkeer hun klanten goed kennen, weten met wie ze zaken doen en voorkomen dat ze worden gebruikt door criminelen.

De afgelopen jaren zijn hier goede stappen in gezet. Financiële instellingen, zoals banken, zijn hier volop mee bezig. Daarnaast moeten niet-financiële instellingen aan dezelfde regels voldoen om witwassen te voorkomen. Om de aanpak van witwassen verder te verbeteren, zet het kabinet in op het verbeteren van de toepassing van de regelgeving door deze partijen en het toezicht daarop.

Daarnaast is transparantie volgens beide ministers het sleutelwoord. Daarom wil het kabinet inzetten op beter zicht op de uiteindelijk belanghebbenden in een onderneming, trust, vereniging of stichting. Een gevuld UBO-register speelt hierbij een belangrijke rol. Verder zet het kabinet in op goede samenwerking tussen publieke partijen onderling, en ook met private partijen en tussen private partijen.

Ruimte waar mogelijk

De strenge regelgeving kan onbedoelde gevolgen hebben. De ministers willen daarom ruimte laten waar mogelijk. Zo worden de kleinere financiële instellingen niet uit het oog verloren. Het kabinet wil hen helpen de regelgeving na te leven, zonder dat hun werk onuitvoerbaar wordt. Hierbij kijkt het kabinet ook naar mensen die werken in sectoren waar het risico op witwassen hoog is, zoals sekswerkers en autohandelaren. Op dit moment krijgen zij door de sector waarin ze werken te maken met hoge financiële drempels, zoals het niet kunnen openen van een bankrekening. Het kabinet wil de focus verleggen van een gehele sector naar een individuele afweging.

Meten om te weten

In de aanpak van witwassen is nog beter zicht nodig op de effectiviteit. Het belangrijk om te monitoren of de aanpak werkt, zodat deze daar waar nodig kan worden aangepast en verbeterd in samenwerking met betrokken partners; publiek én privaat. Het kabinet zal de Tweede en Eerste Kamer regelmatig op de hoogte houden van de voortgang van de beleidsagenda. Een eerste update over de voortgang van de acties zal in het voorjaar van 2023 worden gegeven.