Vanaf 1 juli 2025 is het verbod op groepen nieuwe psychoactieve stoffen ingegaan, ook wel bekend als designerdrugs. Deze stoffen lijken sterk op bestaande, verboden drugs, maar hebben een iets andere samenstelling. Met dit verbod worden hele stofgroepen met dezelfde chemische basisstructuur onder de Opiumwet gebracht. Hierdoor is een hele groep veel voorkomende designerdrugs bij voorbaat verboden.

Noodzaak

In de oude situatie werd op grond van de Opiumwet een nieuwe stof verboden als uit een risicobeoordeling bleek dat deze te grote gezondheidsrisico’s oplevert. Dit zorgde er in de praktijk voor dat drugsproducenten snel een sterk vergelijkbare drug konden maken met een net iets andere samenstelling, waardoor die nieuwe drug legaal op de markt kon komen. Een goed voorbeeld hiervan was het bewezen schadelijke 3-MMC (ook wel “poes of miauw” genoemd) dat snel opgevolgd werd door nieuwe varianten zoals 2-MMC. 

Makkelijk en legaal te verkrijgen

Omdat designerdrugs makkelijk en legaal te verkrijgen waren, ontstond bij gebruikers onterecht de indruk dat ze niet zo gevaarlijk zijn. De effecten van zo’n designerdrug zijn echter meestal krachtiger en meer onvoorspelbaar dan een bestaande drug waardoor gebruikers nog grotere gezondheidsrisico’s lopen. Bekende risico’s zijn hartproblemen, psychische problemen, hallucinaties en verslaving. Gebruikers van designerdrugs kunnen er zelfs door overlijden. Om deze ontwikkeling te stoppen is besloten over te gaan tot een verbod waarin veel voorkomende groepen nieuwe psychoactieve stoffen (NPS, of designerdrugs) worden verboden door toevoeging van een lijst (IA) aan de Opiumwet. Hiermee wordt een duidelijk signaal afgegeven: Dit spul is gevaarlijk, blijf ervan af.

Uitzonderingen op het verbod

Niet alle stoffen met dezelfde chemische basis worden verboden. Er zijn uitzonderingen gemaakt voor geneesmiddelen, diergeneesmiddelen, het gewasbeschermingsmiddel penconazool en de zoetstof aspartaam. Deze stoffen blijven legaal. Ook verzorgingsproducten voor dieren, houtonderhoudsmiddelen en de stof fenylalanine, die in sommige voedingssupplementen zit, blijven toegestaan. Als dat nodig blijkt, kan een aanvullende uitzondering worden gemaakt. Op de website van de Rijksoverheid staat een indicatie van de stoffen die onder het verbod vallen.

Meer voorlichting

Het verbod op groepen nieuwe psychoactieve stoffen moet ertoe leiden dat de risicovolle stoffen niet te verkrijgen zijn via websites. Het gaat immers om illegale en ongezonde producten. De drempels voor gebruik van deze stoffen worden daarmee aanzienlijk hoger. Tegelijkertijd zet het kabinet in op meer en duidelijker voorlichting en preventie. Gebruikers dienen goed geïnformeerd te zijn over de gevaren van deze drugs. Daarnaast hebben meerdere partijen (zoals OM, politie en verschillende gemeentes) de afgelopen jaren opgeroepen tot dit verbod. Met dit verbod kunnen instanties sneller reageren op nieuwe ontwikkelingen rondom designerdrugs, nauwer samenwerken met internationale partners en Nederland minder aantrekkelijk maken voor drugscriminaliteit.

In een aantal gebieden in Nederland staan de leefbaarheid en veiligheid onder druk. Inwoners hebben hier te maken met een stapeling van problemen als werkloosheid, armoede, onderwijsachterstanden, woonproblematiek en een slechte gezondheid. Met het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV) wordt deze problematiek in 20 stedelijke gebieden aangepakt.

Vanaf 7 juli 2025 kunnen gemeenten, waarin deze gebieden liggen, subsidie aanvragen voor interventies die bijdragen aan het vergroten van kansengelijkheid voor kinderen en jongeren, re-integratie en het voorkomen van geldzorgen. Het kabinet stelt hiervoor ruim € 400 miljoen beschikbaar.

Een goede start essentieel

Staatssecretaris Mariëlle Paul (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap): “Een goede start maken in het leven is essentieel. Want wie jong de taal goed leert beheersen en leert hoe de wereld in elkaar zit, heeft daar zijn hele leven profijt van. Bijvoorbeeld als je later een baan zoekt. Daarom is het zo belangrijk dat we achterstanden al vroeg aanpakken en kinderen kunnen helpen hun talenten optimaal te ontwikkelen, voor en na schooltijd. Met deze aanpak bundelen we onze krachten en kunnen we de ondersteuning echt afstemmen op wat het kind nodig heeft.”

Werk is de beste weg uit armoede

Staatssecretaris Nobel (Participatie en Integratie): “Werk is de beste weg uit armoede. Met de extra middelen hebben gemeenten meer mogelijkheden om mensen te begeleiden richting die betaalde baan.

Bewoners perspectief bieden

Minister Keijzer (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening): “De fysieke leefomgeving in kwetsbare gebieden zoals in het NPLV staat onder druk. Daarom bouwen we meer betaalbare woningen, verbeteren we de bestaande woningvoorraad en investeren we in maatschappelijke voorzieningen. Maar er is meer nodig om bewoners perspectief te bieden. Met de SPUK Kansrijke Wijk kunnen we de kansen op werk vergroten, onderwijsachterstanden bij kinderen voorkomen en gemeenschappen versterken.”

Verbeteren leefbaarheid in Groningen, Tilburg en Heerlen

De twintig NPLV-gebieden werken vanuit de lokale allianties hard aan het verbeteren van de leefbaarheid, mede met inzet van de SPUK Kansrijke Wijk.

Mogelijkheden om mee te doen

In Groningen-Noord groeien veel kinderen op die geen of weinig mogelijkheden hebben om mee te doen met activiteiten op het gebied van sport, cultuur, gezondheid. Met het programma School en Omgeving organiseert basisschool Het Karrepad voor deze kinderen bijvoorbeeld een verlengde schooldag. In een ontdeklab, een multifunctioneel onderwijslokaal, wordt tijdens en na schooldagen samen met kinderen gewerkt aan creatieve opdrachten en projecten. Daarbij staan onder andere het vergroten van reken- en taalvaardigheid, techniek en digitalisering en sport en bewegen centraal.

Activiteiten voor kinderen

Tilburg NoordWest organiseert vanuit het thema Jonge Kind activiteiten voor kinderen van 0 tot 4 jaar die nog niet naar school gaan. Doel hiervan is preventie en het toeleiden naar voorschoolse educatie. Kinderen die hier anders niet mee in aanraking komen, ontwikkelen spelenderwijs hun taal en motoriek. Ook leren ze al op jonge leeftijd met andere kinderen te spelen. De ouders vergroten hun netwerk en komen in aanraking met activiteiten waar hun kinderen nu nog geen gebruik van maken.

Intensieve hulp bij ontwikkeling

Voor iedereen die kan werken, maar het op de arbeidsmarkt zelfstandig nog niet redt, investeert Heerlen-Noord  in de Bovengrondse Vakschool. Iedereen in Heerlen die kan werken maar het op de arbeidsmarkt nog niet zelfstandig redt, gaat hier aan de slag. De kandidaten krijgen intensieve hulp bij hun ontwikkeling richting een betaalde baan. Lokale werkgevers zijn nauw betrokken, wat goed is voor de lokale werkgelegenheid.

Samenhangende aanpak

Voor de SPUK Kansrijke Wijk zijn middelen gebundeld van de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (€ 327 miljoen), van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (€ 51 miljoen) en Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (€ 30 miljoen). Door bundeling van de geldstromen kunnen gemeenten namens de lokale NPLV-allianties eenvoudiger een aanvraag doen en werken aan een samenhangende aanpak van gestapelde problemen.