Afpakken crimineel vermogen beter gezamenlijk geregeld in de EU

Het wetsvoorstel om crimineel vermogen af te pakken zonder voorafgaande strafrechtelijke veroordeling wordt aangepast. Dit is nodig om aan te sluiten bij afspraken die eind 2023 in Europees verband zijn gemaakt in de Confiscatierichtlijn over het effectiever maken van het afpakken van crimineel vermogen in de Europese Unie. Eerder is in Nederland al advies gevraagd aan de Raad van State over een wetsvoorstel confiscatie criminele goederen. Dat voorstel maakte mogelijk dat waardevolle spullen en vermogen met een criminele herkomst via een civiel rechtelijke procedure kunnen worden afgepakt zonder voorgaande veroordeling van een verdachte. Minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid schrijft aan de Tweede Kamer dat dit wetsvoorstel wordt aangepast naar een regeling in het strafrecht, zoals in de EU-richtlijn is afgesproken. Door te gaan werken met eenzelfde strafrechtelijke procedure binnen Europa kan beter met andere EU-lidstaten worden samengewerkt in het afpakken van crimineel vermogen.

Frank van Summeren, adviseur bij RONT Management Consultants en hoofddocent op de jaaropleiding integrale aanpak ondermijning van SBO.

“Crimineel geld is de spil van de georganiseerde misdaad. Daarom werken we toe naar een systeemgerichte aanpak, waarbij afpakken zonder veroordeling zorgt voor een belangrijke versnelling in het onderuithalen van criminele netwerken. Dankzij grote opsporingsonderzoeken en het kraken van versleuteld berichtenverkeer weten we dat criminelen nog heel veel leven van contant geld, maar zien we tegelijkertijd dat een groot deel van het illegaal verkregen vermogen razendsnel internationaal wordt weggezet om in het buitenland wit te wassen en te investeren in nieuwe partijen drugs, grondstoffen voor de drugsproductie en wapens. Door afpakken zonder veroordeling kunnen we sneller doorpakken. Er kan direct beslag worden gelegd op grote sommen contant geld, panden, luxe auto’s en andere dure spullen waarvoor verdachten geen legale herkomst kunnen aangeven. Zo pakken we niet alleen af, maar voorkomen we ook dat criminelen hun vermogen weer inzetten voor nieuwe strafbare feiten”, aldus minister Yeşilgöz.

Uitwerking wetsvoorstel

Alle EU-lidstaten zijn gehouden aan de verplichtingen uit de Confiscatierichtlijn, die nog gepubliceerd moet worden. Er wordt daarvoor in Nederland een nieuw wetsvoorstel gemaakt en hierin komt ook de procedure die eerder ook wel de non conviction based confiscation (NCBC) werd genoemd. In het nieuwe wetsvoorstel wordt dit een geheel strafrechtelijke regeling in de plaats van de eerdere civielrechtelijke procedure NCBC. Over de uitwerking wordt de komende maanden met de betrokken partijen in de strafrechtketen gesproken. Zodra het nieuwe wetsvoorstel gereed is, kan het in consultatie worden gebracht en vervolgens aan de Raad van State worden voorgelegd.

Huidige wetgeving

Volgens de huidige wetgeving is afpakken van crimineel vermogen alleen mogelijk na een veroordeling van een verdachte voor een strafbaar feit. Op grond van het nieuwe wetsvoorstel kunnen goederen en geld ook zonder voorafgaande veroordeling worden afgepakt als de criminele herkomst kan worden aangetoond. Hierdoor wordt de effectiviteit van het afpakken van crimineel vermogen vergroot. De kracht van de nieuwe methode schuilt in het omdraaien van de huidige werkwijze: niet de persoon, maar het object staat voortaan centraal. Een groot voordeel van de strafrechtelijke procedure is bovendien dat Europese samenwerking makkelijker zal zijn doordat iedere EU-lidstaat straks eenzelfde procedure heeft.

Naar verwachting publiceert de EU voor de zomer de Confiscatierichtlijn. Het streven is om zo snel als mogelijk daarna het nieuwe wetsvoorstel gereed te hebben voor consultatie.