NCTV: kans op een aanslag blijft reëel

De kans op een terroristische aanslag in Nederland is reëel. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) handhaaft daarom het dreigingsniveau op 4 (substantieel). Dit komt onder meer door de aanhoudend hoge dreiging van het jihadisme. Ook lijken jongeren met sympathie voor rechts-terroristische en jihadistische denkbeelden online steeds vaker én sneller te radicaliseren. De snelheid waarin dit gebeurt is zorgelijk. In het vandaag verschenen Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland december 2024 wordt gewaarschuwd dat er naar schatting enkele honderden Nederlandse jongeren actief zijn in rechtsextremistische en jihadistische online milieus.

Dreiging vanuit jihadisme onverminderd hoog

De aanhoudende hoge dreiging van het jihadisme wordt geïllustreerd door de sterke toename van het aantal jihadistische aanslagen en arrestaties in Europa in 2024. De oorlog in Gaza is een belangrijke aanjagende factor voor de jihadistische dreiging in Europa. Jihadistische groepen als Al Qa’ida en ISIS benutten het conflict in hun propaganda en roepen hun aanhangers op om aanslagen te plegen in het Westen tegen ‘christelijke en joodse’ doelen. Op 19 september viel een man bij de Erasmusbrug in Rotterdam mensen aan met een mes, waarbij 1 dode viel. Het OM verdenkt de verdachte van moord en poging tot moord met terroristisch motief.

De jihadistische dreiging komt vooral voort uit Islamitische Staat (ISIS). In Europa vinden nog steeds aanslagen plaats door alleen handelende daders die zijn geïnspireerd door ISIS. Maar er zijn in Europa ook netwerken van jihadisten uit Centraal-Azië en de Kaukasus die de intentie hebben een aanslag te plegen in Europa. Zij zijn vaak verbonden aan ISKP, de van oorsprong Afghaanse provincie van ISIS. Ook andere ISIS-provincies, zoals die in Syrië of Somalië, proberen aanslagen in Europa aan te sturen of aanhangers in het Westen daartoe te stimuleren. Er is een bepaalde mate van coördinatie tussen de ISIS-provincies, die soms ook samenwerken om een aanslag voor te bereiden. Die spreiding van externe aanslagcapaciteit maakt het moeilijker om aanslagplanning vroegtijdig te detecteren. Ook zijn aangestuurde aanslagen vaak complexer en erop gericht veel slachtoffers te maken.

Verder gaat er in heel Europa een potentiële dreiging uit van personen die na een veroordeling voor terrorisme vrijgekomen zijn uit detentie. Vanaf volgend jaar kan dit ook in Nederland meer gaan spelen: vanaf dan komen er mensen vrij met een hoger dreigingsprofiel dan veel eerdere vrijgelaten terrorismeveroordeelden.

Meerdere soevereinen gearresteerd vanwege terroristische misdrijven

Voor het eerst worden in Nederland 8 soevereinen vervolgd vanwege terroristische misdrijven. Zij worden verdacht van deelname aan een terroristische organisatie, drie van hen ook van het voornemen een gewelddadige confrontatie aan te gaan met lokale gezagsdragers en arrestaties uit te voeren. Bij meerdere verdachten zijn wapens aangetroffen. Soevereinen vormen een prominente subgroep binnen de anti-institutionele beweging. Zij verklaren zich onafhankelijk van de Nederlandse overheid en vinden dat de wetten en regels niet op hen van toepassing zijn. Ook na deze arrestaties gaat er nog steeds een geweldsdreiging uit van de kleine groep geweldsbereide soevereinen.

Steeds meer rechts-terroristische en jihadistische jongeren radicaliseren online

De snelle online radicalisering van jongeren is een belangrijk bestanddeel van de terroristische dreiging. Er zijn in Nederland waarschijnlijk enkele honderden jongeren, soms zelfs rond de 14 jaar oud, actief in rechts-terroristische en jihadistische online milieus. De snelheid waarmee sommige kinderen en jongeren online radicaliseren is zorgelijk. Er is een reële kans dat personen actief in dit online milieu de daad bij het woord voegen en een geweldsdaad plegen. Tientallen Nederlandse jongeren in de leeftijd van 12 tot 20 jaar zijn bij de politie en het Openbaar Ministerie in beeld gekomen vanwege onder meer het verspreiden van terroristische propaganda; sommigen ook vanwege het voorbereiden van aanslagen. Met name de jihadistische jongeren komen online relatief eenvoudig in contact met leden van ISIS die hen proberen te stimuleren tot een uitreis of een aanslag. Deze online toename van radicalisering verhoogt het risico op terroristisch geweld.

Nieuwe rechts-extremistische groepen zijn meer actiebereid

Het afgelopen jaar zijn in Nederland nieuwe groepen opgericht van rechts-extremistische jongens en mannen – en enkele vrouwen – van wie sommigen ook terroristisch gedachtegoed aanhangen. Ze zijn bovendien meer actiebereid: ze delen niet alleen ideeën online maar willen elkaar ook in persoon ontmoeten en activiteiten ondernemen. Sommige aanhangers gaan over tot racistisch gemotiveerd geweld. De rechts-extremistische beweging ondermijnt met haar boodschap van witte superioriteit en haat jegens minderheden de democratische rechtsorde.

Dreigingsniveau

In december 2023 werd het dreigingsniveau in Nederland verhoogd van 3 naar 4. Sindsdien is de kans op een aanslag ‘substantieel’. Aan het dreigingsniveau zijn geen standaardmaatregelen of landelijke adviezen gekoppeld. Met de gedetailleerde informatie uit het DTN worden veiligheidspartners (zoals politie, gemeenten en ministeries) in staat gesteld om maatregelen te nemen om de dreiging het hoofd te bieden. Uiteraard zijn alle veiligheidspartners alert en wordt voortdurend bezien waar en op welke wijze eventuele aanvullende maatregelen nodig zijn. In de afgelopen periode zijn waar nodig ook extra veiligheidsmaatregelen genomen, waarover nooit mededelingen worden gedaan. Het dreigingsniveau is daarnaast ook een manier om de samenleving extra bewust te maken van en te infomeren over de dreiging.