Wetsvoorstel aanscherping taakstrafverbod in consultatie

Handhavers en hulpverleners moeten veilig en ongehinderd hun werk kunnen doen en het is onacceptabel als ze daarbij worden geconfronteerd met agressie en geweld, zij kunnen niet terugtreden als ze tijdens hun werk te maken krijgen met geweld. Een taakstraf is daarom geen passende straf bij mishandeling van personen die zijn belast met het verlenen van acute hulp of met de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde. De minister van Justitie en Veiligheid brengt daarom een wijziging van het Wetboek van Strafrecht in consultatie om het taakstrafverbod uit te breiden en aan te scherpen op een aantal knelpunten die in de rechtspraktijk zijn geconstateerd. De regering onderkent de dilemma’s die spelen bij de afbakening van de groepen die het betreft. Zo zou een onderscheid tussen acute zorgverleners en opsporingsambtenaren gemaakt kunnen worden. Daarom nodigt het kabinet in deze consultatieronde eenieder expliciet uit visies te geven op deze reikwijdte.

Met dit voorstel worden 4 wijzigingen aangebracht in het taakstrafverbod:

1. Het taakstrafverbod wordt uitgebreid naar mishandeling van handhavers en hulpverleners die zijn belast met het verlenen van acute hulp of de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde. Deze personen opereren in de frontlinie en kunnen geen stap terug doen als zij te maken krijgen met geweld, omdat daarmee de gezondheid en veiligheid van anderen in gevaar kan komen. Daarom wordt mishandeling van deze personen de dader zwaarder aangerekend dan vergelijkbaar geweld tegen andere personen.
2. In de wet wordt expliciet vastgelegd dat, daar waar het taakstrafverbod van toepassing is, ook geen geldboete kan worden opgelegd. Hiermee wordt de onduidelijkheid die hierover in de praktijk bestaat, weggenomen.
3. Er wordt een hardheidsclausule ingevoerd waardoor de rechter in uitzonderlijke gevallen gemotiveerd mag afwijken van het taakstrafverbod bij recidive. Op dit moment mag geen taakstraf worden opgelegd aan personen die, binnen vijf jaar na het verrichten van een taakstraf, opnieuw worden veroordeeld voor een soortgelijk misdrijf. Met deze wijziging krijgt de rechter binnen strikte grenzen de mogelijkheid om in die situatie toch een taakstraf op te leggen. Deze hardheidsclausule geldt alleen bij recidive van relatief lichtere feiten, zoals het stelen van een fles cola. Bij ernstige gewelds- en zedendelicten kan ook in de toekomst niet van het taakstrafverbod worden afgeweken.
4. Het wordt mogelijk om wel een taakstraf op te leggen indien deze wordt gecombineerd met een geheel of gedeeltelijk voorwaardelijke gevangenisstraf. Op dit moment kan onder het taakstrafverbod een taakstraf alleen gecombineerd worden met een geheel onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Door deze wijziging krijgt de rechter meer mogelijkheden om in een individueel geval maatwerk toe te passen bij de strafoplegging. In sommige gevallen is het opleggen van een langere voorwaardelijke gevangenisstraf (bijvoorbeeld in de vorm van een gebieds- of contactverbod) in combinatie met een taakstraf  meer betekenisvol dan een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van bijvoorbeeld één dag in combinatie met een taakstraf. Vanzelfsprekend blijft het opleggen van een kale taakstraf in deze gevallen onmogelijk.

Minister Van Weel: “Ambulancepersoneel dat met vuurwerk wordt bekogeld en agenten die stenen naar hun hoofd krijgen: het is absoluut onacceptabel dat deze mensen te maken krijgen met mishandeling terwijl zij zich bezighouden met de veiligheid en gezondheid van ons allen. Een taakstraf is geen passende straf voor daders die zich schuldig hebben gemaakt aan dit soort laffe delicten. Uitbreiding van het taakstrafverbod onderstreept de strafrechtelijke norm dat mishandeling van hulpverleners en handhavers onacceptabel is.”

Huidig taakstrafverbod

In het Wetboek van Strafrecht is op dit moment opgenomen dat voor bepaalde delicten door de rechter geen taakstraf mag worden opgelegd, behalve in combinatie met een onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Dit wordt het ‘taakstrafverbod’ genoemd. Het taakstrafverbod geldt bijvoorbeeld wanneer sprake is van een misdrijf waarvoor een gevangenisstraf van 6 jaar of meer geldt en het geweld tot een ernstige inbreuk op de lichamelijke integriteit van het slachtoffer heeft geleid, zoals brandstichting, mishandeling met ernstig letsel, en moord. Het taakstrafverbod is ingesteld omdat een taakstraf niet als passende straf wordt gezien voor dit soort delicten.